បកប្រែពីគេហទំព័រ marineinsight:
ដោយ សូរ្យសែង៖
ព្រែកជីកដឹកជញ្ជូន គឺជាផ្លូវទឹកដែលត្រូវបានសាងសង់ជាពិសេសតាមបណ្តោយផ្លូវទឹកសមុទ្រសំខាន់ៗ ដើម្បីបើកឲ្យនាវាឆ្លងកាត់ ។ ព្រែកជីកទាំងនេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងដើម្បីភ្ជាប់ទៅកាន់សមុទ្រ បឹង និងដៃទន្លេ នៃនាវាដឹកទំនិញ។ វាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងក្នុងឧស្សាហកម្មដែនសមុទ្រ ដោយសារវាផ្តល់ផ្លូវដឹកជញ្ជូន ផ្លូវកាត់ខ្លីជាងឆ្លងកាត់បណ្តាញផ្ទៃទឹកសមុទ្រសំខាន់ៗ ហើយថែមទាំងជួយគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ផ្លូវសមុទ្រនៅខាងក្នុងប្រទេសផងដែរ ។
សម្រាប់ព្រែកជីករបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលនឹងគ្រោងសាងសង់នៅចុងឆ្នាំ ២០២៤ ក្រោមគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់តេជោ សែន សម័យសម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នឹងឆ្លាក់ឈ្មោះជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាព្រែកជីកហ្វូណនតេជោ សាងសង់ក្នុងសតវត្សទី ២១ នឹងមានក្តីសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា ពេលព្រែកជីកហ្វូណនតេជោសាងសង់សម្រេច ពិតជាស្រស់ស្អាត ស្អាតទាំងសោភ័ណភាព ស្អាតទាំងការដឹកជញ្ជូន ស្អាតទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងសេចក្តីសុខសាន្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ មិនចាញ់ព្រែកជីកនៅលើពិភពលោក។
តាមពិតនៅលើពិភពលោកមានព្រែកច្រើនរាប់រយ តែការរៀបរាប់ខាងក្រោមនេះ គឺជាព្រែកជីកដឹកជញ្ជូនដ៏ល្បីៗ និងមមាញឹកបំផុតចំនួន១០ ជុំវិញពិភពលោក (មិនមានចំណាត់ថ្នាក់ទេ) ។
ព្រែកជីកធំ ប៉េកាំង-ហាំងចូវ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា ព្រែកជីកធំនិងវែងជាងគេ ចំណាស់ជាងគេបំផុតក្នុងពិភពលោក ដោយភ្ជាប់ទន្លេលឿង និងទន្លេយ៉ាងហ្សេ (Yangtze) របស់ប្រទេសចិន ។ ព្រែកនេះឆ្លងកាត់ខេត្តមួយចំនួនក្នុងប្រទេស ព្រមទាំងតភ្ជាប់ជាមួយទន្លេមួយចំនួនទៀតផងដែរ។ ខណៈពេលដែលព្រែកជីកគ្របដណ្តប់ប្រវែង 1,776 គីឡូម៉ែត្រ ដោយភ្ជាប់ភាគខាងជើង និងភាគខាងត្បូងប្រទេសចិន ព្រែកនេះបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ដោយសារវាមានតួនាទីយ៉ាងធំធេងក្នុងការដឹកជញ្ជូនទំនិញ។
បានបើកដំណើរការនៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 1869 មានប្រវែង 193.30 គីឡូម៉ែត្រ គឺជាផ្លូវទឹកកម្រិតសមុទ្រសិប្បនិម្មិតដែលមានទីតាំងនៅប្រទេសអេហ្ស៊ីប ដោយភ្ជាប់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេជាមួយឈូងសមុទ្រ ស៊ុយអេ ។ ព្រែកជីកស៊ុយអេ គឺជាព្រែកជីកដឹកជញ្ជូនដ៏សំខាន់បំផុតនៅផ្លូវសមុទ្រពិភពលោក ព្រោះវាជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនដែលប្រើប្រាស់ច្រើនបំផុតនៅលើពិភពលោក។
ជាច្រកផ្លូវសមុទ្រដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងតំបន់ភាគខាងលិច ។ ព្រែកជីកប៉ាណាម៉ាតភ្ជាប់រវាងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក និងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក តាមរយៈប៉ាណាម៉ា isthmus ជាច្រកតូចចង្អៀតដែលបំបែកសមុទ្រការាបៀនពីមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។ ព្រែកជីកនេះប្រើ Lock Gates នៅសងខាងដើម្បីលើកនាវាទៅកាន់កម្រិតខ្ពស់ និងទម្លាក់ចុះដល់កម្រិតទឹកសមុទ្រ។
ព្រែកជីកនេះត្រូវបានបើកដំណើរការនៅឆ្នាំ 1914 ជួយនាវាដែលឆ្លងកាត់រវាងឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើត និងខាងលិចនៃសហរដ្ឋអាមេរិក កាត់បន្ថយការធ្វើដំណើររបស់ពួកគេបាន 15,000 គីឡូម៉ែត្រ។ ផ្លូវទឹកនេះមានប្រវែង 82 គីឡូ ម៉ែត្រ ផ្តល់សេវាកម្មរបស់ខ្លួនដល់ 29 សេវាកម្មខ្សែបន្ទាត់សំខាន់ៗ ដែលភាគច្រើនស្ថិតនៅលើឆ្នេរខាងកើតសហរដ្ឋ អាមេរិកទៅកាន់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មអាស៊ី។ នៅឆ្នាំ 2017 ព្រែកជីកប៉ាណាម៉ាមាននាវាមកដល់សរុបចំនួន 13,548 និងទទួលបានទំនិញចំនួន 403,8 លានតោន។
ដោយភ្ជាប់ឈូងសមុទ្រកូរិន និងឈូងសមុទ្រសារ៉ុនក្នុងសមុទ្រអេហ្គៀន ។ ព្រែកជីកកូរិនឆ្លងកាត់អ៊ីស្មឹសតូចនៃក្រុងកូរិនថូស ហើយបែងចែក Peloponnese ពីដីគោកក្រិក ជាមួយនឹងប្រវែង 6.4 គីឡូម៉ែត្រ និងជម្រៅ 8 ម៉ែត្រ ។ ព្រែកជីក Corinth មានសារៈសំខាន់ព្រោះវាជួយអ្នកធ្វើដំណើរតាមសមុទ្រឱ្យជៀសវាងគ្រោះថ្នាក់នៃការជិះទូកជុំវិញ Capes ភាគខាងត្បូង ដែលផ្លាស់ទីរវាងឈូងសមុទ្រ Corinth និងឈូងសមុទ្រ Saronic ។ ទោះបីជាសារៈសំខាន់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចរបស់វាត្រូវបានកាត់បន្ថយដោយសារតែអសមត្ថភាពក្នុងការផ្ទុកកប៉ាល់ទំនើបក៏ដោយ ក៏ព្រែកជីកនេះនៅតែបម្រើដល់នាវាប្រហែល 15,000 គ្រឿង មកពី 50 ប្រទេស។
ព្រែកជីកសមុទ្រស-បាល់ទិក ហៅម្យ៉ាងទៀតថា ព្រែកជីកសមុទ្រស គឺជាផ្លូវទឹកដ៏សំខាន់ ដែលធ្វើចរាចរណ៍ខាងក្នុងជាប្រចាំ តាមបណ្ដោយផ្លូវទឹករុស្ស៊ី ដោយចាប់ផ្តើមពីសមុទ្រសនៅភាគខាងជើង និងលាតសន្ធឹងដល់សមុទ្របាល់ទិក ចុះទៅភាគខាងត្បូង។ វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងឆ្នាំ 1933 ។ ព្រែកជីកដឹកជញ្ជូនឆ្លងកាត់អាងទឹកតូចៗជាច្រើន រួមទាំងមហាសមុទ្រអាកទិក និងបឹង Onega មុនពេលចូលទៅក្នុងសមុទ្របាល់ទិក។ ទោះបីជាការរុករកដ៏សំខាន់ក៏ដោយ ក៏ព្រែកជីកដែលមានប្រវែង 227 គីឡូម៉ែត្រនេះ ឃើញតែចរាចរណ៍ស្រាលប៉ុណ្ណោះ ព្រោះវាមិនស័ក្តិសមសម្រាប់កប៉ាល់ពាណិជ្ជករដែលមានទំហំធំ និងលក្ខណៈបច្ចេកទេសធំជាង។ វាត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថា ទំនិញសរុបចំនួន 193 លានតោនត្រូវបានឆ្លងកាត់ក្នុងរយៈពេល 75 ឆ្នាំនៃប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1993 ។
ដោយភ្ជាប់ទន្លេសំខាន់ៗចំនួនបីនៅក្នុងបេះដូងនៃអឺរ៉ុបខាងលិច ។ ព្រែកជីក Rhine-Main-Danube ឬព្រែកជីក Europa ត្រូវបានសាងសង់នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1938 ។ Thexx Europa Canal គឺជាច្រកផ្លូវដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវសមុទ្រដ៏សំខាន់ដែលតភ្ជាប់សមុទ្រខាងជើង ទៅសមុទ្រខ្មៅ តាមរយៈមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។ ប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះមានការពង្រីកសំណង់ជាច្រើនដែលត្រូវបានធ្វើឡើងទៅកាន់ព្រែកជីក ។ ច្រកផ្លូវដឹកជញ្ជូនដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប គឺព្រែកជីក Rhine-Main-Danube មានប្រវែង 171 គីឡូម៉ែត្រ មានសមត្ថភាពផ្ទុកកប៉ាល់ដែលមានសមត្ថភាពផ្ទុកទំនិញរហូតដល់ 2,425 លានតោន។
ព្រែកជីក Volga-Don ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងទន្លេរុស្ស៊ី Volga និង Don ដោយផ្តល់នូវផ្លូវទឹកដ៏សំខាន់មួយឆ្លងកាត់សមុទ្រ Azoff (ច្រកសមុទ្រខ្មៅ) និងសមុទ្រ Caspian ទៅកាន់បណ្តាញមហាសមុទ្រធំៗ។ ការងារសាងសង់ដើមនៅលើព្រែកជីក នៅចំណុចជិតបំផុតនៃទន្លេ ត្រូវបានចាប់ផ្តើមនៅដើមសតវត្សទី 16 ហើយផ្លូវនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានសារៈសំខាន់ ដោយសារតែការពិតដែលថាវាបានផ្តល់នូវផ្លូវឆ្លងកាត់ដើម្បីភ្ជាប់បណ្តាញដឹកជញ្ជូននៅអឺរ៉ុបខាងកើតជាមួយនឹងបស្ចិមប្រទេស។ សមភាគី បានបើកនៅឆ្នាំ 1952 ផ្លូវទឹកប្រវែង 101 គីឡូម៉ែត្រឆ្លងកាត់អាងស្តុកទឹកចំនួន 3 រួមមាន Karpovka, Bereslavka និង Varvarovka ។
ដោយភ្ជាប់សមុទ្របាល់ទិកជាមួយសមុទ្រខាងជើង ព្រែកជីក Kiel ឆ្លងកាត់ខេត្ត Schleswig-Holstein របស់អាល្លឺម៉ង់។ បើកដំណើរការនៅឆ្នាំ 1895 មានប្រវែង 98 គីឡូម៉ែត្រ ជួយឱ្យនាវាឆ្លងកាត់ផ្លូវវែងជាងដែលឆ្លងកាត់ប្រទេសដាណឺម៉ាក (ឧបទ្វីប Jutland) ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាផ្លូវសមុទ្រមិនស្ថិតស្ថេរ ដោយរក្សាទុកជាមធ្យម 250 ម៉ាយល៍។ ជាមួយនឹងផ្លូវទឹកសិប្បនិម្មិតនេះ កប៉ាល់ដែលកំពុងធ្វើដំណើរទៅភាគខាងកើតឆ្លងកាត់សមុទ្រខាងជើងចូលព្រែកជីកនៅ Brunsbüttel ហើយបញ្ចប់ការធ្វើដំណើរនៅ Kiel-Holtenau ដើម្បីចូលទៅក្នុងបាល់ទិក។ ទិដ្ឋភាពនៃការសាងសង់ផ្លូវទឹកមានតាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1,700 ទោះបីជាការសាងសង់បំពង់ទឹក Kiel នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះបានចាប់ផ្តើមតែនៅចុងឆ្នាំ 1887 ក៏ដោយ។ កម្មករជាង 9,000 នាក់បានចំណាយពេល ៨ ឆ្នាំដើម្បីបញ្ចប់ការសាងសង់ព្រែកជីក នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ការផ្តល់ជូននូវបំពង់សម្រាប់កប៉ាល់រវាងទីក្រុង Houston រដ្ឋ Texas និងឈូងសមុទ្រម៉ិកស៊ិក ប៉ុស្តិ៍នាវា Houston គឺជាផ្លូវទឹកដ៏សំខាន់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបើកនៅឆ្នាំ 1914 ហើយត្រូវបានកែលម្អនៅពេលក្រោយ ។ ព្រែកជីកនេះធ្វើឱ្យរដ្ឋតិចសាស់ក្លាយជាកំពង់ផែសមុទ្រដ៏មមាញឹកបំផុតមួយ ជាមួយនឹងស្ថានីយមួយចំនួន ក៏ដូចជាទីតាំងចត ប៉ុស្តិ៍នាវា Houston Ship Channel ។
ផ្លូវទឹក Danube-Black Sea គឺជាផ្លូវដ៏សំខាន់មួយទៀតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងលិច។ បន្ថែមពីលើការភ្ជាប់ទន្លេ Danube ទៅសមុទ្រខ្មៅ ព្រែកជីកដឹកជញ្ជូននេះក៏តភ្ជាប់សមុទ្រខ្មៅទៅសមុទ្រខាងជើងតាមរយៈព្រែកជីក Danube-Main-Rhine ដោយផ្តល់នូវផ្លូវឆ្លងកាត់សមុទ្រទៅកាន់អឺរ៉ុបខាងកើតដោយផ្លូវ Volga ។ Danube-Black Sea អនុញ្ញាតឱ្យនាវាឆ្លងកាត់តំបន់ដីសណ្តដ៏លំបាកនៃទន្លេ Danube ដោយផ្តល់នូវការបន្តក្នុងប្រតិបត្តិការដែនសមុទ្រនៅក្នុងតំបន់។ ខណៈពេលដែលប្រឡាយមេប្រវែង 64.4 គីឡូម៉ែត្រត្រូវបានសាងសង់នៅចន្លោះឆ្នាំ 1976 និង 1984 សាខាខាងជើងប្រវែង 31.2 គីឡូម៉ែត្រត្រូវបានសាងសង់ក្នុងកំឡុងចន្លោះឆ្នាំ 1983 និង 1987 ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ទន្លេ Danube-Black Sea មានប្រវត្តិសាស្ត្រ ពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកទោសនយោបាយរាប់ម៉ឺននាក់ត្រូវបានគេនាំចូលសម្រាប់ការជីកផ្លូវទឹក ៕