ផែនទី កោះ ហ្គាម (GUAM)

ស្រាវជ្រាវដោយ សូរ្យសែង៖

យប់មិញ ( ៩តុលា ) ឈានចូលថ្ងៃទី ១០ តុលា ម៉ោង ០០.៣០ នាទី មានការប្រកួតបាល់ទាត់ AFC ASIAN CUP 2023 ដែលលទ្ធផលកម្ពុជា​ឈ្នះ 1-0 ។ បងប្អូនខ្មែរខ្លះមិនទាន់ស្គាល់កោះហ្គាមនៅឡើយ ដូច្នេះថ្ងៃនេះគេហទំព័រសារព័ត៌មាន «មតិអ្នក» សូមបង្ហាញខ្លះៗដូចខាងក្រោម ៖

ជាកោះធំ និងស្ថិតនៅខាងត្បូងបំផុតនៃប្រជុំកោះម៉ារីយ៉ាណា ។ កោះហ្គាមគឺជាទឹកដីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា កាន់កាប់ទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រយោធាមួយនៅភាគខាងត្បូងនៃ Commonwealth នៃកោះម៉ារៀណាខាងជើង ។ កោះហ្គាមគឺជាកោះមួយក្នុងចំណោមកោះជាច្រើនដែលបង្កើតបានមីក្រូនេស៊ីដែលមាននយោបាយរួមមានបេឡៅ (ប៉ាលូ) សហព័ន្ធសហព័ន្ធមីក្រូនៀ គីរីបាទី (បុរេប្រវត្តិសាស្រ្តដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយប៉ូលីនេស៊ីនិងមីក្រូនៀ) កោះម៉ាស្យល និងកោះដាច់ស្រយាលមួយចំនួនដែលត្រូវបានកំណត់ថាជា កោះដែលគ្រប់គ្រងដោយអាមេរិកនៅប៉ាស៊ីហ្វិកកណ្តាល ។ មីក្រូនេស៊ីទាំងអស់មានទំនាក់ទំនងនយោបាយជិតស្និទ្ធជាមួយអាមេរិក។

ទង់ជាតិកោះ ហ្គាម (GUAM)

មានផ្ទៃដី ៥៤៩គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលធ្វើឱ្យកោះនេះក្លាយជាកោះធំជាងគេទី៣២ របស់សហរដ្ឋអាមេរិក វាស្ថិតនៅភាគខាងត្បូង និងធំជាងគេបំផុត ក្នុងចំណោមប្រជុំកោះម៉ារីយ៉ា ហើយក៏ជាកោះធំជាងគេនៅមីក្រូនេស៊ីផងដែរ ។ មានរដ្ឋធានីឈ្មោះ ហាហ្គាតណា និងមានទីក្រុងធំជាងគេ ឌីឌីដូ មានផ្ទៃដី ៥៤០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ មានប្រជាជន១៥៩,៣៥៨នាក់ (ឆ្នាំ២០១០) ។ ដង់ស៊ីតេ ៧៧៥នាក់ ក្នុងមួយគីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមាន GDP សរុប៤.៨៨ពាន់លានដុល្លារ(ឆ្នាំ២០១៣) ។

ហ្គាំត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពីសំណាក់អភិបាលមួយរូប ។ កោះហ្គាម អាចបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រតិភូម្នាក់ ដែលប្រតិភូនោះ ធ្វើជាតំណាងក្នុងសភាតែគ្មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតឡើយ ។  

សេដ្ឋកិច្ចរបស់កោះហ្គាម ពឹងផ្អែកសំខាន់ទៅលើវិស័យទេសចរណ៍ ការដាក់មូលដ្ឋានការពារជាតិ និងអាជីវកម្មដែលកាន់កាប់ដោយប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុក។ ទោះបីជាកោះនេះ មិនមានប្រាក់ចំណូល ឬពន្ធអាករក៏ដោយ ក៏កោះហ្គាមទទួលបានការទូទាត់ប្រាក់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ពីប្រាក់ចំណូលទូទៅនៃរតនាគារសហរដ្ឋអាមេរិក។

ដោយសារកោះហ្គាំ ជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់សម្រាប់អាមេរិកក្នុងការពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន នៅតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វីកនោះ និងនៅជិតដែនដីរបស់ខ្លួនជាងគេផងនោះ ប្រទេសកូរ៉េខាងជើងបានសម្រេចយកកោះនេះធ្វើជាគោលដៅវាយប្រហារររបស់ខ្លួន ។ ការគំរាមនេះបានក្តីបារម្ភជាខ្លាំង ជាពិសេសសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុក ។

កោះហ្គាមភាគកណ្តាលមានលក្ខណៈជាទីប្រជុំជន ។ រដ្ឋធានីរបស់កោះហ្កាម គឺហ្គាតាតា គឺជាអាសនៈរបស់រដ្ឋាភិបាលនិងមានផ្លូវដើរជាប្រវត្តិសាស្ត្រឆ្លងកាត់ភូមិ។ ឈូងសមុទ្រធូម៉ុនពោរពេញទៅដោយសណ្ឋាគារប្រណិតនិងការដើរទិញឥវ៉ាន់លំដាប់ខ្ពស់ ។ ទិសដៅនៃការចាប់អារម្មណ៍នៅទីនេះរួមមាន៖ ភូមិចម័ររ៉ូដែលមានផ្សាររាត្រីដ៏រស់រវើក។ ផ្លាហ្សាដឺអេស្បាណាជាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវិហារឌូលណុមប្រេដឺម៉ារីយ៉ា-បាស៊ីលីកា មានឆ្នេរខ្សាច់ជាច្រើនដែលមានកីឡាលើទឹក ដូចជា ជិះទូក ជិះក្តារ ជិះខ្លែង ។ ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុកផ្តល់ជូននូវការមើលផ្សោត ការមុជទឹក និងដំណើរកម្សាន្តនេសាទជាប្រចាំ ។ ការកម្សាន្តពេលរាត្រីដែលមានភាពអ៊ូអរបំផុតគឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់នៃកោះនេះ - មានបារជាច្រើនកន្លែង ខារ៉ាអូខេ និងក្លឹបរាំឡើងលើចុះតាមដងទន្លេធូម៉ុន ។ កន្លែងដើរទិញឥវ៉ាន់រួមមានហាងហ្គាមព្រីមព្រីមនិងមជ្ឈមណ្ឌលលក់ទំនិញអាហ្គាណា ។

កោះហ្គាំមានអាកាសធាតុត្រូពិច មានចរន្តមហាសមុទ្រអេក្វាទ័រខាងជើង ដែលហូរខាងលិចឆ្លងកាត់ប៉ាស៊ីហ្វិក ។ សីតុណ្ហភាពមានចន្លោះពី ២០ និង ៣០ អង្សាសេ ។ ទឹកភ្លៀងប្រចាំឆ្នាំជាមធ្យមគឺប្រហែល ៩៥ អ៊ីញ (២.៤០០ មីល្លី​ម៉ែត្រ) ដែលបីភាគបួនធ្លាក់ដោយព្យុះនៅរដូវវស្សា ជាទូទៅចាប់ផ្តើមនៅខែឧសភា ឬមិថុនា និងបន្តរហូតដល់ខែវិច្ឆិកា ។ ភាពរាបស្មើនៃអាកាសធាតុត្រូវបានកំណត់ដោយព្យុះទីហ្វុងបំផ្លាញ (ព្យុះស៊ីក្លូនត្រូពិច) ដែលកើតឡើងនៅចន្លោះពេលមិនទៀងទាត់ ។

ជនជាតិដើមភាគតិចក្វាមេនដែលជនជាតិភាគតិចហៅថាចាំម៉ូរ៉ូ មានដើមកំណើតម៉ាឡេ-ឥណ្ឌូនេស៊ីជាមួយនឹងការលាយបញ្ចូលគ្នាយ៉ាងច្រើន នៃជនជាតិអេស្ប៉ាញ ហ្វីលីពីន ម៉ិកស៊ិក ជនជាតិអឺរ៉ុប និងអាស៊ីដទៃទៀត។ ប្រជាជនស្ទើរតែមួយភាគបីគឺជាជនជាតិអាស៊ី ជាពិសេសជនជាតិហ្វីលីពីន និងជនជាតិកូរ៉េ ហើយមានជនជាតិភាគតិចជនជាតិដើមភាគតិចអឺរ៉ុប។ ប្រហែលបីភាគបួននៃប្រជាជនគឺរ៉ូម៉ាំងកាតូលិក ហើយមួយភាគប្រាំបីជាប្រូតេស្តង់ ។