​ ដោយ សូរ្យរិទ្ធ៖ 

ខណៈពេលដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចូ បៃដេន (Joe Biden) បាននិយាយថា ការសម្រុះសម្រួលរបស់ចិនគឺមិនសមហេតុផលនោះទេ NATO ជាមួយនឹងអគ្គលេខាធិការ Jens Stoltenberg បាននិយាយថា ប្រទេសចិនមិនស្ថិតនៅកន្លែងត្រឹមត្រូវដើម្បីចរចាបញ្ចប់សង្រ្គាម ប្រទេសចិនមិនមានការជឿជាក់គ្រប់គ្រាន់ទេ ។

ចិន​បាន​ស្នើ​ផែនការ​សន្តិភាព​អ៊ុយក្រែន ១២ ចំណុច​កាលពី​សប្តាហ៍​មុន សំណើ​នេះ​បាន​ទាក់ទាញ​ភ្នែក​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​។ ប្រធានាធិបតី​អ៊ុយក្រែន វ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេលេនស្គី (Volodymyr Zelensky) ដំបូងនិយាយថាមិនខ្វល់ទេ ប៉ុន្តែ​នៅ​ទី​បំផុត មាន​គម្រោង​ជួប​ជាមួយ​ប្រធានាធិបតី​ចិន ហ្ស៊ី ជីនពីង ដើម្បី​ពិភាក្សា​ពី​វិធី​សន្តិភាព​ក្នុង​សង្រ្គាម​រុស្ស៊ី អ៊ុយក្រែន​តាម​សំណើ​ និង​មុខ​តំណែង​ដែល​បាន​ប្រកាស​ដោយ​អាជ្ញាធរ​ចិន​ក្នុង​ឯកសារ​ផ្លូវការ ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​ប្រាកដ​ថា ចិន​មិន​បញ្ជូន​អាវុធ​ទៅ​ជួយ​រុស្ស៊ី​ទេ ។

១. គោរពអធិបតេយ្យភាពរបស់គ្រប់ប្រទេស

ត្រូវតែអនុវត្តតាមច្បាប់អន្តរជាតិដែលទទួលស្គាល់កម្រិតសកល ស្របតាមគោលបំណង និងគោលការណ៍នៃធម្មនុញ្ញអង្គការសហប្រជាជាតិយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ អធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីនៃប្រជាជាតិទាំងអស់ត្រូវតែប្រកាន់ខ្ជាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព គ្រប់ប្រទេស មិនថាតូចឬធំ ខ្លាំង ឬខ្សោយ អ្នកមាន ឬក្រ ពួកគេសុទ្ធតែជាសមាជិកសហគមន៍អន្តរជាតិស្មើគ្នា ភាគីទាំងអស់គួរតែធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីលើកកម្ពស់បទដ្ឋានជាមូលដ្ឋានក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ និងការពារយុត្តិធម៌ និងយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ លើកកម្ពស់ការអនុវត្តស្មើភាពគ្នានៃច្បាប់អន្តរជាតិ ។

២. បោះបង់គំនិតសង្រ្គាមត្រជាក់

សន្តិសុខ​ប្រទេស​មិន​ត្រូវ​អ្នក​ដទៃ​យក​ទៅ​ធ្វើ​ទេ សន្តិសុខក្នុងតំបន់មិនគួរត្រូវបានសម្រេចដោយការពង្រឹង ឬពង្រីកក្រុមយោធាឡើយ ផលប្រយោជន៍ និងកង្វល់ផ្នែកសន្តិសុខស្របច្បាប់របស់ប្រទេសនីមួយៗត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់ និងដោះស្រាយឱ្យបានសមស្រប ។

ភាគីទាំងអស់គួរតែអនុវត្តតាមចក្ខុវិស័យរួមនៃសន្តិសុខ ដោយគិតគូរពីសន្តិភាព និងស្ថិរភាពយូរអង្វែងក្នុងពិភពលោក ជួយគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីបង្កើតស្ថិរភាពអឺរ៉ុបដែលមានតុល្យភាពប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាព។ គ្រប់ភាគីទាំងអស់គួរតែទប់ទល់នឹងការស្វែងរកសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន ដោយចំណាយលើសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកដទៃ ទប់ស្កាត់ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាជាក្រុម និងធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី ។

៣. ការបញ្ចប់អរិភាព និងបទឈប់បាញ់

ជម្លោះ​និង​សង្គ្រាម​មិន​ផ្តល់​ប្រយោជន៍​ដល់​នរណា​ម្នាក់​ឡើយ ។ ភាគីទាំងអស់ត្រូវតែលះបង់សមហេតុផល និងប្រើការអត់ធ្មត់ ជៀសវាងភ្លើងឆេះ និងភាពតានតឹងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ការពារវិបត្តិកុំឱ្យកើនឡើង ឬឈានដល់កម្រិតដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។

ភាគីទាំងអស់គួរតែគាំទ្ររុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនឱ្យបន្តការចរចាដោយផ្ទាល់ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីកាត់បន្ថយស្ថានការណ៍បន្តិចម្តងៗ ហើយទីបំផុតឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ដ៏ទូលំទូលាយមួយ។

៤. បន្តការចរចាសន្តិភាព

ការចរចាគឺជាដំណោះស្រាយតែមួយគត់ដែលអាចធ្វើទៅបានចំពោះវិបត្តិអ៊ុយក្រែន ។ ការបញ្ចប់វិបត្តិដោយសន្តិវិធី ត្រូវតែមានការគាំទ្រ ។ សហគមន៍អន្តរជាតិគួរតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវមាគ៌ាត្រឹមត្រូវក្នុងការជំរុញកិច្ចសន្ទនាសន្តិភាព ជួយភាគីជម្លោះបើកទ្វារទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ការចរចាឡើងវិញ ។​ ប្រទេសចិននឹងបន្តដើរតួក្នុងន័យស្ថាបនាក្នុងរឿងនេះ។

៥. ការដោះស្រាយវិបត្តិមនុស្សធម៌

វិធានការទាំងអស់ដែលរួមចំណែកដល់ការសង្គ្រោះវិបត្តិមនុស្សធម៌ត្រូវតែត្រូវបានគាំទ្រ។ វាគួរតែប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍អព្យាក្រឹតភាព មិនគួរធ្វើនយោបាយទេ សុវត្ថិភាពជនស៊ីវិលត្រូវតែការពារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ មធ្យោបាយមនុស្សធម៌សម្រាប់ការជម្លៀសជនស៊ីវិលពីតំបន់ជម្លោះគួរតែត្រូវបានបង្កើតឡើង។

កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងជំនួយមនុស្សធម៌គឺត្រូវការជាចាំបាច់នៅក្នុងផ្នែកពាក់ព័ន្ធ កែលម្អលក្ខខណ្ឌមនុស្សធម៌ និងផ្តល់នូវការចូលប្រើប្រាស់មនុស្សធម៌រហ័ស សុវត្ថិភាព និងគ្មានការរារាំង។ វាមានគោលបំណងទប់ស្កាត់វិបត្តិមនុស្សធម៌ក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។ អង្គការសហប្រជាជាតិគួរតែត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យដើរតួនាទីសម្របសម្រួលក្នុងការផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដល់តំបន់ជម្លោះ។

៦. ការការពារជនស៊ីវិល និងអ្នកទោសសង្គ្រាម

ច្បាប់​មនុស្សធម៌​អន្តរជាតិ​គួរ​ត្រូវ​បាន​គោរព​យ៉ាង​តឹងរ៉ឹង ចៀសវាងការវាយប្រហារទៅលើជនស៊ីវិល ឬកន្លែងស៊ីវិល។ ការពារស្ត្រី កុមារ និងជនរងគ្រោះផ្សេងទៀតនៃជម្លោះ គោរពសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់អ្នកទោសសង្គ្រាម ។ ប្រទេសចិនគាំទ្រការផ្លាស់ប្តូរអ្នកទោសសង្គ្រាមរវាងរុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែន និងអំពាវនាវឱ្យភាគីទាំងអស់បង្កើតលក្ខខណ្ឌអំណោយផលដល់គោលបំណងនេះ។

៧. ការរក្សារោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរឱ្យមានសុវត្ថិភាព

ចិន​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​វាយ​ប្រហារ​ដោយ​ប្រដាប់​អាវុធ​ទៅ​លើ​រោងចក្រ​ថាមពល​នុយ​ក្លេអ៊ែរ ឬ​កន្លែង​នុយក្លេអ៊ែរ និង​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ភាគី​ទាំងអស់​គោរព​តាមច្បាប់​អន្តរជាតិ រួមទាំងអនុសញ្ញាស្តីពីសុវត្ថិភាពនុយក្លេអ៊ែរ (Convention on Nuclear Safety - CNS ) និងគ្រោះថ្នាក់នុយក្លេអ៊ែរដែលបង្កើតឡើងដោយមនុស្សត្រូវចៀសវាងយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ប្រទេសចិនគាំទ្រទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ (IAEA) ក្នុងការដើរតួនាទីស្ថាបនាក្នុងការលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខនៃកន្លែងនុយក្លេអ៊ែរដោយសន្តិភាព។

៨. ការកាត់បន្ថយហានិភ័យជាយុទ្ធសាស្រ្ត

ហាម​ប្រើ​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ និង​ហាម​មិន​ឲ្យ​មាន​សង្គ្រាម​នុយក្លេអ៊ែរ។ ការ​គំរាម​កំហែង​ ​ឬ​ការ​ប្រើ​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​គួរ​តែ​ត្រូវ​បាន​ទប់ទល់ ការរីកសាយភាយនុយក្លេអ៊ែរត្រូវតែត្រូវបានរារាំង ហើយវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរត្រូវបានចៀសវាង ។ ទោះស្ថិតក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ ប្រទេសចិនជំទាស់នឹងការស្រាវជ្រាវ ការអភិវឌ្ឍន៍ និងការប្រើប្រាស់អាវុធគីមី និងជីវសាស្រ្តរបស់ប្រទេសណាមួយ។

៩. សម្រួលដល់ការនាំចេញគ្រាប់ធញ្ញជាតិ

គំនិតផ្តួចផ្តើមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខស្បៀងសកលដែលស្នើឡើងដោយប្រទេសចិន គឺជាដំណោះស្រាយដែលអាចកើតមានចំពោះវិបត្តិស្បៀងអាហារពិភពលោក។

១០. បញ្ចប់ការដាក់ទណ្ឌកម្មដោយឯកតោភាគី

ប្រទេសចិនប្រឆាំងនឹងទណ្ឌកម្មឯកតោភាគី ដែលមិនត្រូវបានអនុម័តដោយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ប្រទេសដែលពាក់ព័ន្ធគួរតែឈប់ប្រើប្រាស់ទណ្ឌកម្មឯកតោភាគី និង វាគឺជាការប្រើប្រាស់មិនត្រឹមត្រូវន«យុត្តាធិការរយៈពេលវែង» ជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ដើម្បីរួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយវិបត្តិអ៊ុយក្រែន និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ និងធ្វើឱ្យជីវិតរបស់ពលរដ្ឋរបស់ពួកគេប្រសើរឡើង ។

១១. ស្ថិរភាពឧស្សាហកម្ម និងចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់

គ្រប់ភាគីទាំងអស់គួរតែរក្សាឱ្យបានហ្មត់ចត់នូវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងប្រឆាំងការប្រើប្រាស់សេដ្ឋកិច្ចសកលជាឧបករណ៍ ឬអាវុធសម្រាប់គោលបំណងនយោបាយ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នាគឺចាំបាច់ដើម្បីកាត់បន្ថយការកើនឡើងនៃវិបត្តិ និងទប់ស្កាត់ការរំខានដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិក្នុងវិស័យថាមពល ហិរញ្ញវត្ថុ ពាណិជ្ជកម្មម្ហូបអាហារ និងការដឹកជញ្ជូន។

១២. ការលើកកម្ពស់ការកសាងឡើងវិញក្រោយជម្លោះ

សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ត្រូវ​ចាត់​វិធានការ​ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​ការ​ស្តារ​ឡើង​វិញ​ក្រោយ​ជម្លោះ​ក្នុង​តំបន់​ជម្លោះ ។ ប្រទេសចិនត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីជួយ និងដើរតួនាទីស្ថាបនាក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះ៕