អត្ថបទ សូរ្យរិទ្ធ៖

កាសែត prachachat  របស់ថៃបានចេញអត្ថបទមួយស្តីអំពីការចរចាតំបន់ទាមទារត្រួតស៊ីគ្នា (Overlapping Claims Area = OCA) រវាងប្រទេសថៃ និងកម្ពុជា គឺជាចំណុចសំខាន់មួយនៃជំនួបរវាងសម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា និងលោក សេដ្ឋា ថាវីស៊ីន នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុថៃ ក្នុង​ឱកាស​ដែល​សម្តេចធិបតីបំពេញ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​ប្រទេស​ថៃ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៧ ខែ​កុម្ភៈ ២០២៤ ។

គោលដៅគឺដើម្បីបន្តវឌ្ឍនភាពនៃការចរចា ដែលបានចាប់ផ្តើមកាលពីថ្ងៃទី 28 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 2023 ក្នុងឱកាសដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ សេដ្ឋា ថាវីស៊ីន នៅកម្ពុជា នៃការបើកសករាជថ្មីក្នុងទំនាក់ទំនងក្នុងឱកាសចូលកាន់តំណែងថ្មី។ នៅ​ពេល​នោះ ភាគី​កម្ពុជា​បាន​លើក​យក​បញ្ហា​ការ​ទាមទារ​ដែន​សមុទ្រ​ត្រួតស៊ីគ្នា​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​មក​ពិភាក្សា ។

បញ្ហានេះអាចត្រូវបានពិចារណា ព្រោះវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ទាំងផ្នែកសន្តិសុខ ហើយថែមទាំងបានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការអភិវឌ្ឍន៍ប្រភពថាមពលដែលមានតម្លៃរាប់រយពាន់លានបាត ប៉ុន្តែការចរចាត្រូវបានពន្យារពេលជាង 53 ឆ្នាំមកហើយ ហើយនៅតែជាប់គាំងក្នុងភាពច្របូកច្របល់នៃព្រំដែនសមុទ្រ និងបញ្ហាបច្ចេកទេស។

សូម្បីតែក្នុងអំឡុងពេលដែលស្ថានភាពថាមពលនៅក្នុងទីផ្សារពិភពលោកមានការប្រែប្រួលខ្លាំងក៏ដោយ ក៏ប្រទេសនីមួយៗប្រឈមមុខនឹងវិបត្តិតម្លៃថាមពល បន្ទាប់ពីការផ្ទុះឡើងនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន។ ជាលទ្ធផល តម្លៃឧស្ម័នធម្មជាតិនៅលើទីផ្សារពិភពលោកកើនឡើង 40% បន្តដោយភាពចលាចលពីឧប្បត្តិហេតុអ៊ីស្រាអែល-ហាម៉ាស នោះ​ជា​សម្ពាធ​មួយ​ទៀត​លើ​តម្លៃ​ថាមពល​ក្នុង​ទីផ្សារ​ពិភពលោក រួមទាំងថៃផង ។

ដូច្នេះការស្វែងរកប្រភពថាមពលជំនួសសម្រាប់ស្ថិរភាពក្នុងតម្លៃសមរម្យ ដូច្នេះហើយ វាជាផ្លូវដែលត្រូវពន្លឿន។ ជាការពិតណាស់ រដ្ឋាភិបាលភឿថៃបានដឹងយ៉ាងច្បាស់អំពីសារៈសំខាន់នៃការជំរុញការចរចា OCA ដូច្នេះហើយ ខ្លួនបានអនុវត្តគោលនយោបាយលើបញ្ហានេះចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការនេះ រហូតដល់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្ដី សេដ្ឋា ឡើងកាន់តំណែង បានចាត់ថ្នាក់គោលនយោបាយនេះជាបញ្ហាសំខាន់ដែលត្រូវតែអនុវត្តជាបន្ទាន់ គេ​មើល​ឃើញ​ពី​ដំណើរ​ទស្សនកិច្ច​នៅ​កម្ពុជាក្នុង​ពេល​នោះ​ថា ​​ជា​បញ្ហា​ចម្បង ។

ឱកាស - តម្រូវការ OCA

ក្រឡេកទៅមើលពីសក្តានុពលនៃតំបន់នោះ ដែលមានទំហំ ១៦.០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ វាអាចចាត់ទុកថាជាប្រភពបម្រុងឧស្ម័នធម្មជាតិដ៏សំខាន់នៅក្នុងប្រទេសថៃ​ ចាប់តាំងពី "ស្ថានភាពឧស្ម័នធម្មជាតិ" នៅក្នុងប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្នគឺ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ពីប្រភពចំនួន ៤៖ ១) ប្រភពផលិតផ្ទាល់របស់ប្រទេសថៃនៅឈូងសមុទ្រថៃ មិនថាជា Erawan, Bongkot ឬផ្សេងទៀតដែលមានចំនួន 47% ហើយហៀបនឹងបើកសម្បទានថ្មីលើកទី 24 ។

2) ប្រភពម៉ាឡេស៊ី (MTJA) មានចំនួន 11% ដែលប្រទេសថៃបានចរចាទិញបន្ថែម និងជាប់គាំងជាមួយករណីមួយចំនួន។ 3) ប្រភពមីយ៉ាន់ម៉ាមាន 16% ដែលត្រូវបានកំណត់ដោយបញ្ហា “ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ” ជាមួយមហាអំណាចលោកខាងលិច និងទីតាំងយ៉ាដាណា/យ៉តាហ្គន ត្រៀមបញ្ឈប់ការផលិតនៅឆ្នាំ 2029/2031។ សម្បទានយ៉ាដាដែលក្រុមហ៊ុន Chevron ដកចេញ នៅតែប្រឈមនឹងបញ្ហាថាតើអ្នកណានឹងកាន់កាប់ និង 4) នាំចូលឧស្ម័នធម្មជាតិរាវ (LNG) ស្មើនឹង 23% ។

តាមរូបភាពខាងលើ ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា ប្រទេសថៃពឹងផ្អែកជាចម្បងលើប្រភពផលិតកម្មពីឈូងសមុទ្រថៃ ព្រោះវាមានតម្លៃទាបបំផុត ប៉ុន្តែ​ហានិភ័យ​នៅ​ពេល​អនាគត​ប្រភព​ផលិតកម្ម​នៅ​ឈូង​សមុទ្រ​ថៃ ដែល​មាន​រូបរាង​ជា​អំពូល​តូច​នឹង​រលត់​បន្តិច​ម្ដងៗ ឬ​ត្រូវ​ប្រើ​ប្រាស់​​ថយ​ចុះ​តាម​នោះ​ដែរ ដូច្នេះ​ថៃ​ត្រូវ​រក​ប្រភព​ឧស្ម័ន​ជំនួស។

បញ្ហាប្រឈម OCA

នៅ​ម្ខាងទៀត ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នឆ្លុះបញ្ចាំងភាពមិនច្បាស់លាស់នៃតម្លៃថាមពលនៅក្នុងទីផ្សារពិភពលោកនៅតែមានកម្រិតខ្ពស់។ លើសពីនេះ ប្រទេសផ្សេងៗជុំវិញពិភពលោកបានឈានទៅមុខជាមួយនឹងផែនការផ្លាស់ប្តូរថាមពល ដើម្បីក្លាយជាសង្គមកាបូនទាប។ សម្ពាធក្នុងការកំណត់វិធានការកាត់បន្ថយការបំភាយឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់កំពុងកើនឡើង ដូច្នេះហើយនៅពេលនេះ ប្រទេសថៃចាំបាច់ត្រូវសម្រេចចិត្ត និងកំណត់យុទ្ធសាស្ត្ររបស់ប្រទេសសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងថាមពលនាពេលអនាគតក្នុងទិសដៅដែលខ្លួននឹងដឹកនាំ។

ទោះបីជា LNG គឺជាប្រភពថាមពលដ៏ល្អសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងអំឡុងពេលផ្លាស់ប្តូរក៏ដោយ ប៉ុន្តែនេះមិនមែនជាជម្រើសតែមួយទេ ព្រោះ​បច្ចុប្បន្ន​បច្ចេកវិទ្យា​ថាមពល​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ​និង​រីកចម្រើន​ខ្លាំង ហើយ​វា​នឹង​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើង ដែល​ថៃ​ត្រូវ​មើល​និន្នាការ​ពិភពលោក​ថា​នឹង​ទៅ​ក្នុង​ទិសដៅ​ណា។

“គណៈកម្មការគ្រប់គ្រងថាមពលមិនមានតួនាទីក្នុងការចរចាទេ ប៉ុន្តែ​បើ​សួរ​អំពី Protencial of OCA ច្បាស់​ជា​មាន​ហើយ ព្រោះ​បើ​វិស័យ​កម្ពុជា​មាន​ការ​អភិវឌ្ឍ។ អ្វីដែលថៃនឹងទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ មិនចាំបាច់ដំណើរការបំពង់ថ្មីទេ អាចភ្ជាប់ឡើងវិញឥឡូវនេះ។ វាគួរតែជាដំណោះស្រាយដ៏ល្អក្នុងអំឡុងពេលនៃការផ្លាស់ប្តូរ ប៉ុន្តែពីមុំមួយផ្សេងទៀត យើងឃើញគំរូអាល្លឺម៉ង់ដែលកំពុងលេចចេញ អាឡឺម៉ង់មិនប្រើឧស្ម័នបំពង់ពីរុស្ស៊ីទេ។ បរិមាណឧស្ម័នដ៏ច្រើនបានបាត់។ គាត់បានទៅរកមើលការនាំចូលពីអាមេរិក ប៉ុន្តែ​វា​ហាក់​ដូច​ជា​អាល្លឺម៉ង់​បាន​សាងសង់​ស្ថានីយ​សម្រាប់​អាម៉ូញាក់ ព្រោះ​គាត់​គិត​ថា​ ១០​ឆ្នាំ​ទៀត​នឹង​លែង​ប្រើ​ទៀត​ហើយ និន្នាការសកលគឺឆ្ពោះទៅរកអាម៉ូញាក់ ។

ដូច្នេះហើយ យើងត្រូវកំណត់ទិសដៅដោយមើលសង្គមសកល ដើម្បីដឹងថាវានឹងទៅទីណា ដូច្នេះហើយ ប្រសិនបើ OCA មិនត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងរយៈពេល 10 ឆ្នាំ វានឹងគ្មានប្រយោជន៍អ្វីឡើយ ព្រោះ​បើ​ទោះ​បី​ជា​អ្នក​អាច​យក​វា​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​នោះ​ អ្នកនឹងត្រូវបង់ពន្ធកាបូនខ្ពស់ ហើយវាមិនមានតម្លៃទេ បើ​ចង់​ប្រើ​គួរ​យក​មក​ ប៉ុន្តែ​អឺរ៉ុប​យល់​ឃើញ​ដូច្នេះ ឧស្ម័នគឺទីពីរបន្ទាប់ពីអាម៉ូញាក់ យើង​ត្រូវ​ពិនិត្យ​មើល​វា​ផង​ដែរ»។

ការបង្កើតក្រុមហ៊ុនបណ្តាក់ទុនរួមគ្នា

ការស្វែងរកសេចក្តីសង្ខេបនៃបញ្ហាបែបនេះប្រហែលជាមិនងាយស្រួលនោះទេ ប៉ុន្តែ​វា​មិន​មែន​ជា​ក្តី​សង្ឃឹម​ទាំង​ស្រុង​នោះ​ទេ ដោយ​ហេតុ​ផល​នេះ​លោក Peeraphan Saleerathaviphak ឧបនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី និង​ជា​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ថាមពល អ្នកដែលមានជំនាញផ្នែកច្បាប់ យើងបានមើលរំលងបញ្ហាទឹកដី និងបញ្ហាបច្ចេកទេស ហើយបានរៀបចំសម្រាប់វា។

ធ្លាប់បានចែងថា «OCA Thailand-Cambodia ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីបន្ទាន់ យោងតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ព្រោះវានឹងជួយបង្កើតសន្តិសុខថាមពល និងជួយថែរក្សាតម្លៃផងដែរ បញ្ហារបស់ OCA ត្រូវបានពិភាក្សាជាមួយនាយកដ្ឋានឥន្ធនៈរ៉ែ ។ ខ្ញុំចង់ពិភាក្សាជាមួយក្រសួងការបរទេស ចំពោះអ្វីដែលអាចធ្វើបានក្នុងក្របខណ្ឌនៃអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នា (MOU) ឆ្នាំ ២០០១ ដែលមានស្រាប់ (ទាមទារឲ្យមានការបង្កើតគណៈកម្មាធិការបច្ចេកទេសចម្រុះថៃ-កម្ពុជា) គេគិតថាមិនចាំបាច់ធ្វើ MOU ថ្មីទេ ប៉ុន្តែត្រូវតែចរចា ក្នុង​ពេល​ដំណាលគ្នា។

ទាំងអំពីព្រំដែន និងអំពីការប្រើប្រាស់ បញ្ហាទាំងពីរត្រូវបានចរចាក្នុងពេលតែមួយ ប៉ុន្តែពួកគេប្រហែលជាមិនបញ្ចប់ជាមួយគ្នាទេ អាចមានការគ្រប់គ្រងតំបន់ដើម្បីផលិតប្រេង។ ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ទើប​មិន​រំខាន​ព្រំដែន? វាអាចទៅរួចដែលមានទម្រង់ វាគឺជាអង្គការ ឬក្រុមហ៊ុនរួមគ្នា ដែលភាគីទាំងពីរនឹងកាន់កាប់ភាគហ៊ុន និងចែករំលែកអត្ថប្រយោជន៍ យកប្រេងមកប្រើប្រាស់ជាមុនសិន ហើយអត្ថប្រយោជន៍ត្រូវបានចែករំលែក។

ចំណែក​លោក Khamnoon Sitthisaman សមាជិក​ព្រឹទ្ធសភា មានមតិខុសគ្នាថា OCA ត្រូវតែបញ្ចប់ការចរចាខ្សែព្រំដែនជាមុនសិន បន្ទាប់​មក​យើង​ត្រូវ​តាម​ដាន​លើ​«​គំរូ​»​ដែល​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​និង​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ថាមពល​បាន​កំណត់។ តើ​វា​នឹង​នាំ​ឲ្យ​មាន​ដំណោះស្រាយ​រួម​គ្នា​ជោគជ័យ​ឬ​អត់? ទាំងអស់នេះអាស្រ័យលើ ការសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល ៕